Τετάρτη 30 Δεκεμβρίου 2015

Ένα μικρό σχόλιο πάνω στο διήγημα του Θοδωρή Ρακόπουλου "Το εκκρεμές"



 Το εκκρεμές στον τοίχο χτυπά έξι το απόγευμα, έξι ίδιες, άδειες φορές. Πριν από τρεις ακριβώς ώρες, όταν το κατάστημα θα έκλεινε, σας έστειλε η μάνα σας να πάτε να αγοράσετε κρεμμύδια για το βραδινό μαγείρεμα. Θα έκανε το αγαπημένο σας στιφάδο και χρειαζόταν τα ειδικά, μικρά κρεμμύδια, αυτά που σας κάνουν πάντα εντύπωση, όπως λέτε, τυλιγμένα σε κόκκινα δίχτυα. Στο μανάβικο, η κυρία Μπέμπα, η τόσο συμπαθητική στη γειτονιά, φορούσε μια μπλου ποδιά τούτη τη φορά. Το σχολιάσατε, και την κάνατε να γελάσει και να παρατηρήσει το πόσο περήφανοι θα είναι οι γονείς σας με τη συνεχή σας πρόοδο, και πως άλλα παιδιά στην ηλικία σας δεν έχουν καταφέρει να είναι τόσο καλά με τους γονείς και τη γειτονιά. Μάλιστα, μέσα από τις κουρτίνες που οδηγούν στο δωματιάκι, πίσω από την ταμειακή μηχανή, ακούστηκε η φωνή του κυρίου της κυρίας Μπέμπας (δεν μπορείτε να θυμηθείτε το όνομά του, όσο κι αν προσπαθήσετε), που επικρότησε αυτή την αλήθεια: «για όλη την κοινότητα».
     Χαμογελάσατε και δώσατε στην κυρία Μπέμπα το χαρτί όπου η μάνα σας έχει σημειώσει ακριβώς τι επιθυμεί. Είναι λίγο τσαλακωμένο, αφού παίζατε μαζί του στην παλάμη σας σε όλη τη διαδρομή μέχρι το μανάβικο, αλλά ακόμη ευανάγνωστο.
    Ο κύριος Νικολάου μπήκε στο μανάβικο, όσο η Μπέμπα (όπως την περιγράφετε –χωρίς το «κυρία»– στους φίλους σας, που γελούν) σας έδινε τα ρέστα από το χιλιάρικο. Φορούσε την ίσια του ρεντιγκότα, αυτή που πάντα φορούσε στην τάξη, από τότε που θυμάστε, κι ένα ελαφρά πλατύγυρο καπέλο. Στο γείσο του θα μπορούσαν να έλθουν πουλιά να περιμένουν κάτι, για λίγο – αλλά θα ήταν πουλιά μικρά κι οπωσδήποτε μαύρα, όπως λέτε.
    Σας κοίταξε (ή σας φάνηκε πως σας κοίταξε) πίσω από τους χοντρούς μυωπικούς φακούς του, που πάντα φαίνονταν να βαραίνουν τη λεπτή, μακριά μύτη του˙ σας αναγνώρισε κι αμέσως χαμογέλασε διάπλατα˙ σας φάνηκε περισσότερο στην Μπέμπα, παρά σε εσάς. Αγόρασε, ενώ σας ρωτούσε για το πώς είναι τα πράγματα στο σπίτι, πάντα χαμογελώντας, αυτή τη φορά κοιτώντας σας στα μάτια, αγόρασε λοιπόν ένα πακέτο τσιγάρα μάρκας «Δελφοί». Δεν είχατε μετακινηθεί, διότι βρήκατε πιο σωστό να ακινητείτε όσην ώρα σας μιλά, για να του δείχνετε τον σεβασμό σας˙ μα σύντομα βρεθήκατε να σας παραχωρεί την προτεραιότητα ύστερα από ένα après vous (γαλλικά), για να περάσετε, μέσα από τις γρίλιες, έξω από το μανάβικο και προς το πνιγηρό πεζοδρόμιο. «Πύρωνε θείος Ιούλιος μήνας», είπε ο κύριος Νικολάου, γελώντας˙ σας φαινόταν, όσο ποτέ, ένας άνθρωπος που δεν ίδρωνε ποτέ, κι αυτό σας ήταν ευχάριστο στη σκέψη. Αναρωτηθήκατε τότε για τη ρεντιγκότα, κι αυτός, ερμηνεύοντας το βλέμμα σας, με ένα ακόμη γελάκι, εξήγησε πως δεν τον πείραζε ποτέ η ζέστη, δεν την ένιωθε.
     Σας φάνηκε κι αυτό ιδιαίτερο και θυμηθήκατε πώς από πάντα σάς έδινε αυτή την αίσθηση. Τότε προσφέρθηκε να κουβαλήσει τις δύο αρμαθιές, όπως λέτε, τα κρεμμύδια που πήρατε (καθεμιά στο κόκκινο δίχτυ) και τις πήρε στα μακριά χέρια του, για να μην κουραστείτε μέσα στη ζέστη. Προχωρούσατε δίπλα δίπλα, δίπλα από τον κύριο Νικολάου για ώρα, ενώ σας εξηγούσε για την τελευταία του εφεύρεση. Είχατε νιώσει άσχημα που δεν γνωρίζατε πως ήταν εφευρέτης, μολονότι είχε διδάξει στο σχολείο παλιά. Έπρεπε να το είχατε καταλάβει πως ένας άνθρωπος με τέτοιο καπέλο και με αυτά τα τσιγάρα που –λέτε– δεν είχατε ξαναδεί, θα έπρεπε, στις μοναχικές του ώρες, να κάνει κάτι φοβερά δημιουργικό.
      Τώρα λοιπόν, βρίσκεστε, βρήκατε τον εαυτό σας, όπως λέτε, στο σαλόνι, που είναι δροσερό, και μυρίζει μια καθαριότητα πολύ παλιά, όχι συνθετική, σαν λουλάκι˙ στο σπίτι του κυρίου Νικολάου. Το πάτωμα είναι ξύλινο, από πολύ γερό –έτσι φαίνεται, έτσι σας φαίνεται– ξύλο. Θέλετε να πιστέψετε, για να παίξετε, πως είναι καρυδιάς ή καστανιάς˙ οι λέξεις σάς θυμίζουν την καρδιά ή τα καστανά μαλλιά: τα ονόματα που σας φωνάζει η μάνα σας – καστανό μου και καρδιά μου.
Ο κύριος Νικολάου ετοιμάζει τη σουμάδα και τον χυμό μήλου, που του παραγγείλατε, στην κουζίνα, εδώ και λίγην ώρα. Δεν ξέρετε πού βρίσκεται η κουζίνα, αλλά τη φαντάζεσθε κίτρινη, υγρή. Με ένα ψυγείο να γρυλίζει αργά κι ενίοτε να γελά λίγο, σαν τις ύαινες στα ντοκιμαντέρ. Αναρωτιέστε αν θα βρει να φέρει και τα δύο μπισκότα τζίντζερ, που ζητήσατε (τα άλλα, τα αφεψήματα όπως λέτε, ήταν δική του ιδέα). Στην πραγματικότητα, θα θέλατε απλά παγωτό – αλλά δίπλα στον κύριο Νικολάου δεν αισθανόσασταν το καλοκαίρι˙ και στο σαλόνι του, με τις παλιές κορνίζες (μία ήταν άδεια, χωρίς από μέσα ζωγραφιά), υπήρχε μια τέτοια δροσιά που εξέπεμπαν οι τοίχοι, που νιώθατε πως ένα (δυο) μπισκότα τζίντζερ θα ήταν ό,τι έπρεπε.
    Το παλιό ξύλινο εκκρεμές χτυπά μια φορά: στις πεντέμισι. Το εκκρεμές έχει παλιό ξύλο, από μαόνι, έχετε ακούσει να εξηγούν. Η λέξη σάς θυμίζει το φαραόνι, τη φραγκόκοτα, και στη συνέχεια τη Γαλλία και τη λέξη κοκέτα.
     Ο κύριος Νικολάου, στην πολυθρόνα του απέναντί σας, σας ρωτά διάφορα, για το σχολείο, το νέο σχολείο όπου πηγαίνατε, αν και καταλαβαίνει ότι δεν είναι σχολείο με την έννοια που καταλαβαίνει αυτός. Σας παρακαλεί να φάτε τα μπισκότα τζίντζερ, που κάθονται σε δύο μικροσκοπικά πιατάκια, που ίσα που τα χωρούν, μπροστά σας. Έχει φέρει και μία μόνο χαρτοπετσέτα. Παρατηρεί με εντύπωση πως, ενώ ζητήσατε τα μπισκότα, στην ουσία «ρουφήξατε τα αφεψήματα που ο ίδιος πρότεινε», όπως είπε, αλλά δεν αγγίξατε τα μπισκότα, τα οποία εσείς ο ίδιος ζητήσατε. Θα ήθελε να σας δει να τα τρώτε, προσθέτει, με ένα χαμόγελο ακόμη.
    Φορά ακόμη το καπέλο του, όπου εδώ και ώρα έχει καθίσει ένα μηχανικό πουλί, μία από τις εφευρέσεις του. Σηκώνετε, λοιπόν, τα μπισκότα ταυτόχρονα και παρατηρείτε πώς σας κοιτάζουν, ο κύριος Νικολάου και το μηχανικό πουλί πάνω στο καπέλο του, σας κοιτάζουν στο χέρι και στο μπισκότο, ενώ από πίσω τους κι από πάνω τους το εκκρεμές χτυπά και πάλι: στις έξι. Σας κάνει εντύπωση η ίσια γραμμή στο ρολόι, ακριβώς πάνω από το σώμα του πουλιού και του κύριου Νικολάου, που έχουν κλίνει λιγάκι προς τη μεριά σας.
     Είναι παράξενο, αλλά νιώθετε την οσμή ιδρώτα, που δεν θα εκκρίνεται –σκέφτεστε, όπως λέτε– από το σώμα του κύριου Νικολάου, αλλά από το πουλί. Τότε θυμάστε πως είναι Ιούλιος μήνας και παντού είναι ζέστη και καλοκαίρι, και ακούγεται ο τελευταίος από τους έξι χτύπους στο εκκρεμές.
    Λοιπόν. Θέλουμε να σας βοηθήσουμε και συνεκτιμούμε την κατάστασή σας. Δεν επιθυμούμε να σας υποτιμήσουμε καθόλου κι έχουμε αίσθηση της ιδιαιτερότητάς σας. Αυτά που μας είπατε ως τώρα είναι πολύ σημαντικά. Έχω εδώ τον φάκελό σας: Γιώργος Στεργίου, ετών 26. Βοηθήστε μας, κύριε Στεργίου. Φαίνεσθε δυνατός άνδρας. Πείτε μας τι έγινε αμέσως μετά.

Το  διήγημα  περιλαμβάνεται  στην εξαιρετική  συλλογή  διηγημάτων του  Θοδωρή  Ρακόπουλου "Νυχτερίδα στην τσέπη" [Νεφέλη]

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ένα διήγημα με μία παράξενη ομορφιά.Εντυπωσιάζει πρώτα απ' όλα η σκοπιά από την οποία καταγράφει τα διαδραματιζόμενα ο αφηγητής. Σα να παρατηρεί τα πάντα με έναν σχολαστικό τρόπο ,ο οποίος τον ωθεί σε έναν επαναλαμβανόμενο σχολιασμό των διαθέσεων και των κινήσεων των πρωταγωνιστών του. Οι μικρές αυτές φράσεις που διακόπτουν την -ας πούμε- ομαλή ροή των συμβάντων ,διαγράφουν έναν δικό τους αφηγηματικό κύκλο ,παράλληλο προς εκείνον της πρωταρχικής αφήγησης. Ταυτόχρονα, η επιλογή του δευτέρου πληθυντικού προσώπου σε ένα πρώτο επίπεδο δημιουργεί την εντύπωση της εκφοράς ενός μονολόγου , και σε ένα δεύτερο επίπεδο μετατρέπει τους πρωταγωνιστές σε θεατρικές φιγούρες, βωβές φαινομενικά , αλλά οπωσδήποτε λειτουργικές. Παράλληλα, η πλοκή ξεδιπλώνεται σε δύο χρονικά επίπεδα , σχεδόν αρχιτεκτονικά διαρθρωμένα. Παρελθόν και παρόν , ωστόσο , συμφύρονται στο τέλος σε μία αδιάσπαστη ενότητα, την οποία ενεργοποιούν οι χτύποι του εκκρεμούς , χωρίς πια να κάνει ιδιαίτερη αίσθηση τι προηγήθηκε και τι ακολουθεί.Μέσα δε στο όλο πλαίσιο της αφήγησης, άξιο παρατήρησης είναι και το συνειρμικό παιχνίδι των λέξεων , η περίεργη , αλλά όχι ανεξήγητη , διάθεση του αφηγητή να παίξει με τα ομόηχα.Στο τέλος , θα ήταν αφελές ο υποψιασμένος αναγνώστης να περιμένει μία ομαλή τροπή της αφήγησης. Το κλείσιμο είναι τόσο απροσδόκητο όσο πρέπει να είναι...

Κώστας  Τσιαχρής 

Ο Κώστας Τσιαχρής μεταφράζει Joni Mitchell "The last time i saw Richard"


Την  τελευταία  φορά που είδα τον Richard
ήταν το 68  στο  Ντιτρόιτ
Και μου είπε :  Όλοι οι ρομαντικοί
έχουν την ίδια  τύχη κάποια μέρα
Κυνικοί  και  μεθυσμένοι και  γεμάτοι από   πλήξη
σε κάποιο  σκοτεινό  καφέ
Γελάς  , είπε , νομίζεις πως είσαι  άτρωτη
μα έλα  κοίταξε  τα μάτια  σου
είναι  γεμάτα  από  φεγγάρι
Σ’ αρέσουν τα  τριαντάφυλλα 
και  τα φιλιά
κι οι  όμορφοι  άντρες να σου  λένε
όλα  αυτά  τα  όμορφα  ψέματα
Πότε  θα  καταλάβεις
ότι  είναι μόνο  όμορφα  ψέματα 
απλώς
όμορφα  ψέματα

Έβαλε  ένα  νόμισμα  στο  Βούρλιτζερ
και πάτησε  τρία  κουμπιά
και το μηχάνημα  πήρε να βουίζει
Κι  εμφανίστηκε    μια σερβιτόρα
με διχτυωτές  κάλτσες  και με παπιγιόν
και είπε :
τελειώστε   το ποτό σας  
πλησιάζει η ώρα  , κλείνουμε
Richard , δεν έχεις  αληθινά αλλάξει
Είναι απλώς που τώρα 
εξιδανικεύεις    τον  όποιο  πόνο
έχεις στο μυαλό  σου
Στα  μάτια  σου  έχεις  τάφους
μα τα  τραγούδια  που  στοίβαξες
γίνονται όνειρα 
και  άκου  ,τραγουδάν  για  την αγάπη
τόσο γλυκά
τόσο  γλυκά
Πότε  θα ξανασταθείς  στα πόδια  σου ;
Ω η  αγάπη  μπορεί  να  γίνει
τόσο  γλυκιά

Ο  Richard  παντρεύτηκε μια  χορεύτρια
και της αγόρασε  ένα πλυντήριο πιάτων
και  μια μηχανή του  καφέ
Και τώρα τις  περισσότερες  βραδιές
πίνει  στο σπίτι  του 
με την τηλεόραση ανοιχτή
κι  όλα τα  φώτα του  σπιτιού  να λάμπουν 
αφημένα
Θα  σβήσω  αυτό το  καταραμένο  κερί
Δε  θέλω  να  περνάει   κανείς   απ’ το τραπέζι μου
Δεν έχω σε κανέναν
τίποτε  να  πω
Όλοι οι  καλοί  ονειροπόλοι 
φεύγουν έτσι   κάποια μέρα
κρυμμένοι  πίσω  από  μπουκάλια 
σε  σκοτεινά καφέ

Μόνο  ένα  σκοτεινό  κουκούλι
προτού  να πάρω  τα  υπέροχα  φτερά  μου
και  να πετάξω  μακριά
Μόνο μια φάση 
αυτές  οι μέρες 
στα  σκοτεινά  καφέ 


Αυτοί  οι υπέροχοι   στίχοι  από  το   αγαπημένο  μου άλμπουμ όλων των εποχών "Blue"   της Joni  Mitchell 
Κώστας  Τσιαχρής  
                             Στο  Νέο  Νόημα 




Δευτέρα 28 Δεκεμβρίου 2015

ΟΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΑΤΙΕΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ ΤΑ 2Ο ΚΑΛΥΤΕΡΑ ALBUMS ΓΙΑ ΤΟ 2015


1.GRIMES           ART   ANGELS    

                                                


2.KENDRICK LAMAR      TO PIMP  A BUTTERFLY
                    

3. SUFJAN STEVENS          CARRIE & LOWELL
                    

4. COURTNEY   BARNETT     SOMETIMES I SIT AND  THINK , AND SOMETIMES I JUST  SIT
                              


5. TAME   IMPALA               CURRENTS
                        

6, JULIA  HOLTER             HAVE  YOU IN MY WILDERNESS
                               

7. JAMIE   XX                          IN COLOUR
                             

8. FATHER  JOHN MISTY     I  LOVE YOU HONEYBEAR
                        

9. FOALS                         WHAT  WENT  DOWN
                       

10.  MIGUEL                          WILDHEART
                

11. MBONGWANA  STAR            FROM KINSHASHA
                     

12.  SLEATER   KINNEY      NO  CITIES   TO  LOVE
                

13.  BJORK     VULNICURA
                        

14.  UNKNOWN  MORTAL  ORCHESTRA     MULTI-LOVE
                       

15.  ADELE                                   25
                      

16.  KURT   VILE      B'LIEVE ,I'M GOING DOWN
                     

17. FLORENCE AND THE MACHINE    HOW BIG , HOW BLUE , HOW  BEAUTIFUL
                         

18. ALABAMA  SHAKES                   SOUND AND COLOR
                       

19. BEACH  HOUSE                   DEPRESSION   CHERRY
                     

20. DESTROYER                      POISON  SEASON 
                       



Τετάρτη 16 Δεκεμβρίου 2015

Ασημίνα Ξηρογιάννη "Λίγο ακόμα..."




Είναι  αληθινά  θλιβερό    να   καταντά   η    ποίηση ένα  ταριχευμένο  πτώμα  που  φυλακίζεται  σε  σκοτεινά  μουσεία  λόγου   ή  να επιδεικνύεται  θριαμβευτικά  ως  τρόπαιο  σε     φιλολογικές  βραδιές  για  τους  εκλεκτούς  του  πνεύματος. Και   η   αμεσότητα  ;  Το  ρίγος   ;  Η  ικανότητά  της  να   μένει  στο   στόμα   και  στις  αισθήσεις ;  Το  ζητούμενο    είναι  να  συνυπάρχουν   στον ποιητικό  λόγο  το  απλό   και  το  κορυφαίο . Και  ο  εσωτερικός  πλούτος  φυσικά  . Ποίηση  χωρίς  συναισθηματικά  αποθέματα  είναι  στην  πραγματικότητα  σκιά  ποίησης .   Όσοι  καλλιεργούν  με  αγάπη    τον ποιητικό  λόγο   το  γνωρίζουν καλά   και  γι’ αυτό αγωνιούν . Και φυσικά  η  αγωνία   αυτή  είναι  τόσο   πανάρχαια  όσο  και  σύγχρονη . Έτσι , μέσα  στο συρφετό  των  επίδοξων  ποιητών –μαζί  σ’ αυτούς  και ο  γράφων -  συναντά  κανείς  μερικούς  αυθεντικούς  υπηρέτες  του   λόγου ,  οι  οποίοι   εγκαταλείπουν   την  αποστεωμένη  έκφραση  και  αφήνουν  την ποίηση  να  φανερώσει  την  συν-κινητική  της  δύναμη ,  αυτή  που  ενεργοποιεί   ταυτόχρονα  , κατά  το  σολωμικό   αισθητικό  ιδεώδες , την  καρδιά  και το  νου  .  Ένα  τέτοιο παράδειγμα  σύγχρονης   ποιήτριας  είναι   η  Ασημίνα   Ξηρογιάννη   , για  την  οποία  έχω  μιλήσει  και  θα  μιλήσω  ξανά  στο μέλλον , γιατί   ανήκει   σε εκείνες   τις  περιπτώσεις   δημιουργών  που  εξελίσσονται   και  δεν επαναπαύονται   στις  κατακτήσεις  τους  . Διαβάζοντας  και  πάλι   τα  ποιήματά  της  ,  το   ενδιαφέρον  μου  τράβηξε    ένα  μικρό  ποίημα   που  εκτείνεται    σε   έναν  μόνο   στίχο!   

                             Λίγο  ακόμα… και οι γραμμούλες  μας θα συμπέσουν


Αυτό   το    φαινομενικά   ταπεινό    ποιηματάκι  –στίχος   είναι    κατ’ αρχάς  καμωμένο  με  απλά  υλικά  . Αφήνει   δε  το  περιθώριο  για  μία  προσέγγισή  του  τόσο  αισιόδοξη  όσο και  απαισιόδοξη  . Μία  επιρρηματική   έκφραση  στην    αφετηρία του     δημιουργεί    το  συναισθηματικό  πλαίσιο  μέσα  στο  οποίο   θα  ενταχθεί  ομαλά  η  φράση   που ακολουθεί  μετά  τα αποσιωπητικά . Δεν  ξέρω  κατά  πόσο  η  ποιήτρια  χρησιμοποίησε  ενσυνείδητα   τον  σεφερικό   στίχο  «Λίγο  ακόμα»  στην  αρχή  του  ποιήματος , για να  συνδέσει   την παράδοση  του  παρελθόντος  με  το  δικό  της  ποιητικό   σύμπαν . Αυτό το «Λίγο ακόμα» πάντως  δημιουργεί   το  ίδιο  συναίσθημα  αναμονής   και   μπορεί  να  εκληφθεί  είτε  ως ένας  ψίθυρος  εις  εαυτόν  και  μήνυμα  αισιοδοξίας   είτε  ως  προειδοποίηση   , και   γιατί  όχι  , και  ως  απειλή . Τα  αποσιωπητικά   επιτείνουν  την  αγωνία . Μαρτυρούν   τη διάθεση  της  ποιητικής  φωνής  να   παραμείνει  απρόβλεπτη . Ώσπου   ξεδιαλύνεται  (;)  το  μυστήριο  με  μία φράση  που  ηχεί  περισσότερο  ως   επιβεβαίωση  και λιγότερο  ως πρόβλεψη .  Οι  γραμμούλες   - χεριών  ίσως  , άρα  γραμμές  ζωής  ή γραμμές  της  μοίρας  - είναι  έτοιμες  να συμπέσουν .Δυο  γραμμές  απομονωμένες  , δυο  πεπερασμένα  σύνολα σημείων , το  καθένα   εντεταλμένο   στην  ικανοποίηση  της  δικής  του  πορείας  , είναι  πια  έτοιμα  να σπάσουν το  πεπερασμένο , να  εκταθούν  προς  το  άπειρο  , το  άπειρο  του  έρωτα . Και  ύστερα  ; Η  ολοκλήρωση  ή  η συντριβή ; Ευτύχημα  ή  ατύχημα  ; 

Παρασκευή 4 Δεκεμβρίου 2015

Κώστας Τσιαχρής "Η κατάδυση"







Από  την  καινούργια  ,  υπό έκδοση  συλλογή  ποιημάτων "Νέο  Νόημα" 

                                          Αφιερωμένο  στο  Νέο Νόημα , για πάντα ........


Σ' αυτό το μέρος
Είπες  
μην πατάς
είναι  βαθύ το σώμα
θα βουλιάξεις
Έχει σκυλόψαρα
και μέδουσες
είν' επικίνδυνα
Μα όπως κοίταζα
επίμονα
ήταν μαγνήτης 
ο βυθός
το μαύρο  έδειχνε
αθώο - δεν μπόρεσα
Κράτησα την ανάσα μου
και δόθηκα
κι ας ήξερα καλά
τι πτώματα
θα βγουν μετά
στην επιφάνεια


Κώστας  Τσιαχρής