Οι μαθητές κρίνουν την ποίηση : Ένα απόσπασμα από την ποίηση του Γιάννη Στίγκα

Γιατί η ποίηση

-ψιτ μεγάλε-

δεν είναι αιώρα ρεμβασμών

δεν ειν’ το φτερωτό σου κατοικίδιο

-ψιτ μεγάλε-

Όταν υποδύεσαι το φεγγάρι

Να το υποδύεσαι και στη χάση του

-δεν θα στο κάνω πιο λιανά

Αν το νοείς αυτό

έχει καλώς

αλλιώς

Ε ρε Μαγιακόφσκι που σου χρειάζεται

Τα παιδιά βλέπουν και κρίνουν με το δικό τους τρόπο την ποίηση .Ιδιαίτερα τη σύγχρονη ποίηση, αυτή που δεν έχει προλάβει ακόμη να πήξει, να αποκτήσει τη φήμη και την ευρύτητα που της αξίζει και να παγιωθεί στη συνείδηση του μέσου αναγνωστικού κοινού ως ο καινούργιος μεγάλος σταθμός στη λογοτεχνική μας παραγωγή.Η αλήθεια είναι πως τα ερεθίσματα τους λείπουν. Από ποιον άλλωστε να διεγερθεί το ενδιαφέρον τους για ό,τι τελευταίο συμβαίνει στην ποίησή μας, όταν αυτό το τελευταίο περιθωριοποιείται , όχι μόνο από τα μέσα ενημέρωσης αλλά και από το σχολείο; Ρωτήστε κάποιον να σας πει το όνομα ενός αξιόλογου νέου ποιητή και θα διαπιστώσετε την αμηχανία,την άγνοια, την απορία για το αν εξακολουθεί να γράφεται ποίηση στις μέρες μας. Οι περισσότεροι θα καταφύγουν στη δικαιολογία ότι δεν παράγεται τίποτε τόσο σημαντικό όσο η ποίηση ας πούμε του Αναγνωστάκη , του Χριστιανόπουλου ή της Δημουλά, για να αναφέρω τους πιο πρόσφατους που ενδεχομένως γνωρίζουν.Κι όμως η αλήθεια είναι ότι σπουδαίοι τεχνίτες του ποιητικού λόγου εξακολουθούν να υπάρχουν, μόνο που δεν υπάρχει ο μηχανισμός εκείνος που θα τους υποστηρίξει,που θα φέρει το κοινό σε επαφή με το έργο τους.Κι εννοώ , βέβαια,τα έγκυρα λογοτεχνικά περιοδικά, τους αξιόπιστους κριτικούς,τις εκπομπές με ανάλογο περιεχόμενο, τους ανοιχτόμυαλους εκδότες, τους ενημερωμένους δημοσιογράφους, και τόσα άλλα πράγματα. Κι εκτός αυτού,έχει ίσως αμβλυνθεί σε σημαντικό βαθμό η αναγνωστική-ας την ονομάσω έτσι- υπομονή του κοινού, το οποίο διαβάζει επιπόλαια,γρήγορα,χωρίς την απαιτούμενη προσοχή.Επακόλουθο όλων αυτών είναι ,ασφαλώς, μία βεβιασμένη απορριπτική διάθεση για οτιδήποτε είναι απαιτητικό.Ευθύνονται ,βέβαια, και οι ίδιοι οι ποιητές,οι οποίοι ,όταν γράφουν , ξεχνούν πολλές φορές τη βασικότερη όλων των αρχών,το ότι η ποίηση δε γράφεται για να κοιτάζει τον εαυτό της και να αυτοθαυμάζεται. Η ποίηση γράφεται για να αλώσει την ψυχή και το μυαλό. Και για να πραγματοποιηθεί η άλωση , πρέπει να είναι απλή και άμεση,χωρίς από την άλλη να ξεπέφτει στο επίπεδο της απλοικής έκφρασης.Αυτό είναι το μυστικό της επιτυχίας.Και για να επιστρέψω στην αρχή του κειμένου , τα παιδιά ,όσο κι αν δεν έχουν τις αναγνωστικές εμπειρίες των μυημένων στο σύγχρονο, και όχι μόνο, ποιητικό λόγο,αναγνωρίζουν και εκτιμούν πραγματικά την αξία ενός ποιητή, όταν αυτός καταφέρνει να μιλήσει τη γλώσσα της γενιάς τους και να πει τις μεγάλες αλήθειες με τον πιο απλό και συνάμα όμορφο τρόπο.Αυτό το νόημα είχε το "πείραμα" που έκανα με τους μαθητές και τις μαθήτριές μου : να τους φέρει σε επαφή με έναν σημαντικό νέο ποιητή και τον λόγο του, και να διερευνήσει τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουν εκείνα τις λέξεις και τα νοήματά του. Έτσι, χωρίστηκαν σε ομάδες εργασίας, καθεμία από τις οποίες πήρε ένα όνομα , και έκριναν με τη δική τους ευαισθησία- ή και αδιαφορία ,όλα είναι μέσα στο παιχνίδι και όλα πρέπει να είναι αναμενόμενα- ένα απόσπασμα από την ποίηση του Γιάννη Στίγκα [Προηγήθηκε βέβαια μία μικρή παρουσίαση του ποιητή από εμένα και μία σύντομη αναφορά στα χαρακτηριστικά της μοντέρνας ποίησης και σε έννοιες όπως η "διακειμενικότητα" και η "αυτοαναφορικότητα"] . Είχαν έτσι την ευκαιρία να ψάξουν, να μελετήσουν και άλλα ποιήματα , και να σχηματίσουν μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα για το έργο του. Τα κείμενα-κριτικές που ακολουθούν , παρουσιάζονται χωρίς καμία παρέμβαση από την πλευρά μου ως προς την ορθογραφία , την έκφραση ή τη σύνταξη 

Κώστας  Τσιαχρής 

Α ΟΜΑΔΑ : "Όνειρα θερινής νυχτός"

Το ποίημα αυτό ανήκει στη Μοντέρνα Ποίηση, καθώς περιέχει όλα τα απαιτούμενα στοιχεία.Πιο συγκεκριμένα, γίνεται χρήση ελεύθερου στίχου, έχει πεζολογικό τόνο και ελεύθερες ερμηνείες.Επίσης, το ποίημα χαρακτηρίζεται από αυτοαναφορηκότητα και διακειμενικότητα.Το ποίημα αυτό πιθανότατα απευθύνεται σε μια ολόκληρη γενιά.Ακόμη, αναφέρεται στο μεγαλείο της ποίησης, τονίζοντας πως δεν είναι αιώρα ρεμβασμών.Δεν παρουσιάζει την ευτράπελη μορφή των γεγονότων.Ο ποιητής μέσα από το ποίημα αυτό, αναπτύσσει ένα διάλογο με τον Κόσμο, αναδεικνύοντας έτσι τις πεποιθήσεις του, την προσωπική του γραφή, προσδίδοντας παράλληλα μια δραματική ένταση και βάθος στα λόγια του.Η αναφορά στο Μαγιακόφσκι, μας δείχνει πως ο ίδιος ο ποιητής δε θεωρεί το ποίημα ως μια απλή έκφραση συναισθημάτων αλλά το βλέπει ως μία πολιτική πράξη.Συνεπώς, εντάσσει ένα πολιτικό περιεχόμενο, προκειμένου ίσως να διαψεύσει τις φρούδες ελπίδες της γενιάς του αλλά παράλληλα, η αναφορά στο φεγγάρι δείχνει μία φωτεινή μεριά της ζωής, συμβολίζοντας ίσως την ελπίδα.Άρα ο ποιητής θέλει να υποδείξει το θάρρος στο να ζει κανείς στην τότε χώρα των αλλαγών.Ίσως τελικά, ο σκοπός του ποιητή δεν είναι η ευαισθητοποίση των αναγνωστών του, αλλά η απόδοση της αλήθειας των γεγονότων και των καταστάσεων.Ίσως να προσπαθεί να “ανοίξει” τα μάτια και τις ψυχές των ανθρώπων, δείχνοντας τη φθορά και την αθανασία της ποίησης, παραλληλίζοντάς τη με το αληθινό νόημα της ζωής.Γιατί η ποίηση, δεν είναι η άκριτη απελευθέρωση των συναισθημάτων αλλά ένας γρίφος, ένα αίνιγμα της ζωής

Β ΟΜΑΔΑ "Τα νεκρά αδέλφια"

Βιογραφικό του ποιητή

Ο Γιάννης Στίγκας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1977. Σπούδασε ιατρική. Το 2004 κυκλοφόρησε η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο "Η αλητεία του αίματος". Έχει συνεργαστεί με διάφορα περιοδικά. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, γερμανικά, αγγλικά, βουλγάρικα και σέρβικα.

Αξιολόγηση του ποιήματος

Το ποίημα του Γιάννη Στίγκα ανήκει στην κατηγορία της μοντέρνας ποίησης.Ο Στίγκας εκφράζεται πιο ελεύθερα,αφαιρετικά και γι' αυτό επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες, κάτι που βοηθάει στην ταύτιση ενός αναγνώστη με αυτό.'Eλλειψη μέτρου,ομοιοκαταληξίας και στροφών είναι φανερά στο συγκεκριμένο ποίημα ενισχύοντας το μοντέρνο ύφος του.Ο ποιητής μιλάει αυτοαναφορικά και θεωρεί ότι η ποίηση δεν είναι λόγια του αέρα και πάντα περιέχει σκέψεις,προβληματισμούς,ιδέες του κάθε ποιητή.Με λίγα λόγια κάθε ποίημα είναι ένα κομμάτι του εαυτού τους.Επειδή το συγκεκριμένο είναι ένα μοντέρνο ποίημα και επιδέχεται διάφορες επεξηγήσεις,μερικοί πιστεύουν ότι θίγει κοινωνικά θέματα,ενώ άλλοι πιστεύουν ότι θίγει προβληματισμούς που έχουν οι ποιητές,που αν και είναι μέρος του κοινωνικού συνόλου,αποτελούν ιδιαίτερη ομάδα. Ο ποιητής ακόμα παρομοιάζει την ποίηση με φτερωτό κατοικίδιο,γιατί δεν είναι κάτι που κρατάς σε κελί,η ποίηση είναι κάτι που σπάει τα νοητικά κελιά και φεύγει από τα στενά περιθώρια.Στο στίχο "όταν υποδύεσαι το φεγγάρι να το υποδύεσαι και στη χάση του" άλλοι θεωρούν πως ο Στίγκας υποστηρίζει ότι κανείς δεν πρέπει να έχει μια απόλυτη στάση,αλλά να βλέπει όλες τις πλευρές ενός προβλήματος και να αποτυπώνει τις απόψεις του με τρόπο κατανοητό σε όλους.Αντίθετα άλλοι υποστηρίζουν πως ο Γιάννης Στίγκας εννοεί ότι όταν κάποιος αποκαλείται ποιητής δεν πρέπει να τα παρατάει στις κακές στιγμές,αλλά να είναι παντός καιρού. Η διακειμενικότητα του ποιήματος φαίνεται στην αναφορά του ποιητή στο γνωστό Ρώσσο ποιητή Μαγιακόφσκι,του οποίου οι απόψεις είναι ενάντια στου Στίγκα.Έτσι ο Στίγκας στο ποίημά του απευθύνεται σε μία συγκεκριμένη γενιά ποιητών.

Το ποίημα του Γιάννη Στίγκα αν και αξιέπαινο δεν τραβάει το ενδiαφέρον του αναγνώστη.Είναι αντιπροσωπευτικό για κάποιον που είναι ποιητής αλλά είναι δύσκολο για ταυτίσει κάποιος που δεν είναι ποιητής μαζί του.Οι παρομοιώσεις που χρησιμοποιούνται ειναι αρκετά στοχαστικές και ωραίες, όμως το κύριο νόημα είναι δυσδιάκριτο.Σε γενικά πλαίσια όμως είναι αρκετά καλό ποίημα

 Γ ΟΜΑΔΑ : "Τα αστέρια της λογοτεχνίας"

Χαρακτηριστικά του ποιήματος:

Αυτό το ποίημα επιδέχεται διαφορετικές ερμηνείες. Όσον αφορά το στίχο, είναι ελεύθερος χωρίς συγκεκριμένο αριθμό συλλαβών. Ο τόνος είναι πεζολογικός και αυτό το καταλαβαίνουμε από την εγκατάλειψη της ομοιοκαταληξίας και του μέτρου. Στη συνέχεια παρατηρούμε ότι δεν χρησιμοποιούνται στροφές και ότι δεν υπάρχουν σημεία στίξης. Επίσης έχει πρόχειρο λεξιλόγιο και αφαίρεση.

Κριτική: 

Ο συγκεκριμένος ποιητής ασκεί κριτική στις μεγαλύτερες γενιές, οι οποίες αγνοούν το πραγματικό νόημα της ποίησης. Ο ίδιος προσπαθεί να αφυπνίσει αυτές τις γενιές, που χρησιμοποιούν την ποίηση πιο πολύ ως μέσο εντυπωσιασμού παρά ως μέσο μετάδοσης. Η ποίηση εκείνων των γενιών δεν στόχευε στο να δώσει στους αναγνώστες το έναυσμα να σκεφτούν, να αναρωτηθούν ή να ταυτιστούν. Αντίθετα προσανατολίζεται στο να τέρψει τους αναγνώστες. Επίσης με τη φράση ‘’όταν υποδύεσαι.....χάση του’’ εννοεί πως όταν κάποιος επωμίζεται το ρόλο του ποιητή οφείλει να κάνει αυτή τη δουλειά ολοκληρωμένη δηλαδή να μη φοβάται να θίξει θέματα που μπορεί να στεναχωρήσουν ή να προβληματίσουν τους αναγνώστες. Τέλος καλεί τους αναγνώστες να δουν τις πολιτικές απόψεις του Μαγιακόφσκι. Έτσι θα κατανοήσουν καλύτερα τον πραγματικό ρόλο της ποίησης και θα το χρησιμοποιήσουν ως μέσο άσκησης κριτικής σε επίκαιρα θέματα, προκειμένου να εκφράσουν ελεύθερα ακόμα και τις πολιτικές τους πεποιθήσεις. Συνεπώς ο Γιάννης Στίγκας θέλει οι ποιητές να εκφράζουν τις πολιτικές ιδέες τους χωρίς να λογοκρίνονται.

Δ  ΟΜΑΔΑ   : "Γιατί η ποίηση"

·        Κριτική στο ποιήμα του Γιάννη Στίγκα

Ο Γιάννης στίγκας αναφέρεται με το ποίημα του προς ένα ευρύ φάσμα κοινού. Καθιστά λοιπόν ξεκάθαρο πως η ποίηση είναι κάτι σοβαρό και συνεπώς πρέπει να αντιμετωπίζεται ανάλογα. Όλα τα παραπάνω στοιχεία μαρτυρούν  την ύψιστη σημασία της ποίησης  για τον  ίδιο. Έπειτα κάνει  μια αναφορά στον Μαγιακόφσκι τον Ρώσο ποιητή που πιθανώς θαυμάζει. Όσο αναφορά το λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί ο Γιάννης Στίγκας στο μεγαλύτερο μέρος του ποιήματος είναι  λιτό, απλό καθημερινό ,κατανοητό και πρόχειρο .Γίνεται παρόλα αυτά ανα τακτά χρονικά διαστήματα χρήση ποιητικών όρων . Το ποίημα προσεγγίζει τον τομέα της μοντέρνας ποίησης αφού δεν διαθέτει ομοιοκαταληξία  και μέτρο ενώ αντίθετα περιλαμβάνει ελεύθερους στίχους και αυτοαναφορικότητα

Ο Γιάννης Στίγκας μέσα από το συγκεκριμένο ποίημα εκφράζει μια      έντονη απέχθεια προς τα άτομα που δεν αντιλαμβάνονται την σοβαρότητα και την σημαντικότητα της ποίησης. Προφανώς η ποίηση είναι κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για τον ποιητή και θυμός καθώς και αγανάκτηση τον κατακλύζουν όταν στην σκέψη του έρχονται άτομα που δεν παίρνουν στα σοβαρά την ποίηση. Με την φράση ‘ψιτ μεγάλε’ και ‘δεν θα στο κάνω πιο λιανά’ ίσως ναι ειρωνεύεται το πρόσωπο ή τα πρόσωπα στα οποία αναφέρεται το ποίημα . Θεωρώ ότι το ποίημα αναφέρεται σε κάποιο συγκεκριμένο άτομο, ίσως κάποιον άλλο ποιητή που θεωρεί τον εαυτό του ανώτερο από τους υπόλοιπος ποιητές καθώς και ταλαντούχο ενώ στην πραγματικότητα το έργο του είναι ριχό χωρίς καποιο βαθύτερο νόημα . Μπορεί δηλαδή αυτό το έργο να αποτελεί μια έκφραση απέχθειας και ανωτερότητας του Γ.Σ στο πλαίσιο μιας κόντρας/διαμάχης εναντίων κάποιου άλλου ποιητή. 

Ε   ΟΜΑΔΑ  "Οι   ζαλισμένοι"

Το ποίημα ''Γιατί η Ποίηση'', του Γιάννη Στίγκα, ανήκει στην μοντέρνα ποίηση. Ο ποιητής δεν κινείται με βάση την λογική αλλά εκφράζει αυτά που θέλει να πει πιο ελεύθερα. Χρησιμοποιεί επίσης συνειρμούς και σκέψεις τη μια μετά την άλλη οι οποίες συνδέονται μεταξύ τους με εσωτερικό τρόπο.

Με τις εκφράσεις ''ψιτ μεγάλε'' και ''δε θα στο κάνω πιο λιανά'' που χρησιμοποιεί ο ποιητής, απευθύνεται στην νέα γενιά, διότι οι εκφράσεις αυτές είναι πιο απλοϊκές και καθημερινές, καθώς και πιο κατανοητές προς τους νέους. Με το ποίημα αυτό δεν έχει μόνο σκοπό να ξεκουράσει και να ευχαριστήσει τον αναγνώστη, αλλά θέλει να τον βάλει σε σκέψεις. Όπως το φεγγάρι δεν έχει μόνο την φωτεινή του πλευρά, έτσι είναι και η ποίηση. Όταν διαβάζουμε ένα ποίημα δεν

πρέπει απλά να το επεξεργαζόμαστε επιφανειακά, αλλά να εμβαθύνουμε, να κατανοούμε τις βαθυστόχαστες ιδέες του και να δίνουμε βάση στα λόγια και στις αντιλήψεις που μας περνάει ο ποιητής. Επιπλέον, ο Στίγκας θεωρεί πως πρέπει να κατανοήσουμε πλήρως το ποίημα, διαφορετικά πιστεύει ότι το ποίημα είναι κενού περιεχομένου. Τέλος, ο ποιητής αναφέρεται στον Μαγιακόφσκι, ο οποίος έγραφε ποιήματα πολιτικού περιεχομένου, τα οποία δεν ήταν ούτε μεροληπτικά, ούτε είχαν ένα βαθύτερο νόημα και συγκεκριμένα λέει πως όποιος αγνοεί τις συμβουλές του για την κατανόηση, μάλλον χρειάζεται να διαβάσει μερικά από αυτά τα ποιήματα.