The art of the Theremin

Δεν είμαι σίγουρος κατά πόσο οι περισσότεροι από εσάς γνωρίζετε την ύπαρξη του Theremin , ενός πρωτόλειου ηλεκτρονικού μουσικού οργάνου ,το οποίο χρησιμοποιήθηκε σε αρκετές μουσικές επενδύσεις κινηματογραφικών έργων . Οι παράξενοι αιθέριοι ήχοι του Theremin είναι για παράδειγμα παρόντες στη μουσική ταινιών όπως το Spellbound [Miklos Rozsa] ή το The day the earth stood still [Bernard Herrmann ]. Το παράξενο αυτό μουσικό όργανο , του οποίου η λειτουργία στηρίζεται σε δύο κεραίες , υπήρξε εφεύρεση του Ρώσου Φυσικού Leon Theremin και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1920 . Λίγο αργότερα το 1928 ο δημιουργός του προώθησε την εφεύρεσή του στις Ηνωμένες Πολιτείες , εξασφαλίζοντας συνεργασία με τη δισκογραφική εταιρεία RCA . Και παρόλο που το Theremin , εξαιτίας της οικονομικής κρίσης του 1929 , δε σημείωσε μεγάλη εμπορική επιτυχία , η απήχησή του στους φίλους της μουσικής ήταν ιδιαίτερα σημαντική , καθώς ο απόκοσμος στοιχειωμένος ήχος του μάγευε τα ακροατήρια . Ανάμεσα στους δεξιοτέχνες του Theremin ξεχώριζε η Clara Rockmore . Γεννημένη στο Βίλνιους της Λιθουανίας , η Clara υπήρξε από τα πέντε της χρόνια ένα παιδί θαύμα στο χώρο της κλασικής μουσικής . Έγινε μάλιστα δεκτή σε τόσο μικρή ηλικία στο Βασιλικό Ωδείο της Αγίας Πετρούπολης σπουδάζοντας βιολί κάτω από την επίβλεψη του βιρτουόζου Leopold Auer . Η αδυναμία όμως των οστών της , εξαιτίας του γεγονότος ότι δεν τρεφόταν σωστά κατά την παιδική της ηλικία , είχε ως αποτέλεσμα να εγκαταλείψει τις σπουδές της .Τότε ήταν που ανακάλυψε το Theremin και έγινε ίσως ή σημαντικότερη δεξιοτέχνης του μουσικού αυτού οργάνου . Η Clara Rockmore κυκλοφόρησε ένα μόνο άλμπουμ σε όλη τη διάρκεια της ζωής της , το περίφημο The art of the Theremin του 1977 , ένα άλμπουμ στο οποίο εκτελεί με το Theremin και τη συνοδεία πιάνου [από την αδελφή της Nadia Reisenberg] έντεκα έργα μεγάλων συνθετών της κλασικής μουσικής με έναν απαράμιλλο τρόπο .Το 2006 κι αφού είχε πια πεθάνει ,κυκλοφόρησε ένα ακόμη άλμπουμ με τίτλο Clara Rockmore's Lost Theremin Album . Αξίζει  λοιπόν τον  κόπο  να  ανακαλύψει  κανείς  αυτά  τα δύο αριστουργήματα και να διαπιστώσει πώς όταν τα τεχνολογικά μέσα κατευθύνονται με στοργή από το καλλιτεχνικό τάλαντο ενός ανθρώπου , παύουν πια να φαίνονται τερατώδη .

Κώστας  Τσιαχρής 

The Black Keys "Turn Blue"

   

  Με  τους  Black  Keys   έχω  ασχοληθεί  ξανά  στο  παρελθόν . Πως  θα  γινόταν  άλλωστε  ένας άνθρωπος   που  αποζητά   τους  ήχους    εκείνους   που   οδηγούν  τη  μουσική  ένα   σκαλοπάτι  παραπάνω  , να  προσπεράσει  αδιάφορα  μπροστά   σε  δύο  τόσο  ταλαντούχους   καλλιτέχνες  όπως ο   Dan  Auerbach  και  ο  Patrick   Carney ;  Γιατί  αυτό   που   έχουν  κατορθώσει  όλα  αυτά  τα  χρόνια  που  βρίσκονται   στο   καλλιτεχνικό  στερέωμα ,  είναι  να  ξαναφέρουν    στ’ αυτιά  μας τη  ζεστασιά  και  το  πάθος  που  λείπει   από  τις  σύγχρονες   ηχογραφήσεις  . Το  δόγμα  των  Black  Keys  δεν  είναι  ο   ηχητικός  περφεξιονισμός   ο  οποίος  βασίζεται   στα  σύγχρονα  τεχνολογικά   επιτεύγματα . Αυτό   φυσικά   δε   σημαίνει  ότι   αρνούνται  τη  συνδρομή  τους   ή  ότι   η  μουσική  τους  αποπνέει  μία  ρετρό  αίσθηση . Έχουν  μάλιστα  την τύχη  να  συνεργάζονται  με  έναν  από  τους  πλέον  προικισμένους  παραγωγούς  ,όπως  ακριβώς  είναι  ο  Danger  Mouse .  Η  μουσική  τους  αντλεί  πολλά  στοιχεία  από  τη  μεγάλη  παράδοση   της  μαύρης  μουσικής   των  τελευταίων   εκατό  χρόνων  .  Οι  σκιές  σπουδαίων  bluesmen  όπως  ο   Robert  Johnson ,  o   Howlin’   Wolf    ή  ο  Junior  Kimbrough   είναι   παρούσες   σε  πολλές  συνθέσεις  τους  ,ταυτόχρονα με  τον  ήχο  της Motown  και της  Stax. Όλες  οι  παραπάνω   επιδράσεις  ωστόσο  υποτάσσονται  σε  μία  αυθεντική   ροκ  αισθητική  και   αποτυπώνουν  το προσωπικό  τους   ηχητικό  στίγμα . Οι   ηχογραφήσεις  για  τo καινούργιο  τους  άλμπουμ  Turn  Blue  ξεκίνησαν  τον  Ιανουάριο  του  2013  στη   διάρκεια  της περιοδείας  για  την  προώθηση   του    El  Camino . Τότε    ήταν  που  γράφτηκαν  τρία  κομμάτια , το πρώτο   single  "Fever"  ,το   "Gotta  get  away"   και  το  "It's  up  to you  now" .Και  δεν  είναι  τυχαίο ότι τα  παραπάνω τραγούδια   θυμίζουν   περισσότερο  το   ύφος  του  El   Camino : περισσότερο θορυβώδη  [ειδικά  τα  δύο   τελευταία ] , λιγότερο  ατμοσφαιρικά  ,  εξωστρεφή  και   αυθόρμητα .Οι ηχογραφήσεις  συνεχίστηκαν   το  καλοκαίρι  της  ίδιας  χρονιάς   στο  Sunset   Sound  της Καλιφόρνια και  νωρίς   το  2014   στο  Nashville. Υφολογικά  το  Turn  Blue  ,όπως υποδηλώνει  και  ο  τίτλος  του , σηματοδοτεί  μια  στροφή   προς   μία  περισσότερο  blues  κατεύθυνση , αλλά την ίδια  στιγμή  η παραγωγή  του  Danger  Mouse  προσδίδει  στον  ήχο   τη  μελωδική  και  ατμοσφαιρική  εκείνη  χροιά που  έλειπε  από  το  El  Camino . Καμπανούλες , ψυχεδελικοί   ελιγμοί , ακουστικές  κιθάρες  , γυναικεία   χορωδιακά  φωνητικά    δίνουν  την  εντύπωση  ότι   ακούει  κανείς  έναν  αυθεντικό   blues-rock  δίσκο  με   easy  listening  ηχητικά   τερτίπια .Το  εναρκτήριο  "Weight of  love" δίνει αμέσως τον κυρίαρχο   τόνο . Ξεκινά   με  μία   μελωδική  ανάπτυξη  η  οποία  μετατρέπεται  γρήγορα  σε  ένα δυνατό  κιθαριστικό   σόλο   , αποκτά  έπειτα  μία  jazzy  soul γεύση  που  κορυφώνεται  σε  ένα χορωδιακό  ρεφρέν , και   καταλήγει   σε  μία  αναμέτρηση  του  Auerbach με  τις  κιθάρες  του . To In Time   συνδέει  απευθείας   το  Back  in  Black  της  Amy  Winehouse  με  το  funk  του  Dr  John    και   της  Νέας   Ορλεάνης .Στο  ομώνυμο  Turn  Blue  τα  φώτα   χαμηλώνουν  και   ο  ήχος  αποκτά  μία σκοτεινή   ψυχεδελική  διάσταση που  θυμίζει   ανάλογες  ηχογραφήσεις  του  Curtis  Mayfield . Το "Year  in review "  αποτυπώνει   μελωδικά  τις  ψυχολογικές  περιπέτειες  του  Auerbach  από  τον πρόσφατο  χωρισμό  του .Τα "Bullet  in the brain"   και  "Waiting on words" εξελίσσονται από ακουστικές  σε  δυνατές  ηλεκτρικές  μπαλάντες . Το "10 lovers"  είναι  περισσότερο  ρυθμικό  και pop ,ενώ  το  "In prime"  ξεκινά σε  blues  μονοπάτια  και  συνεχίζει   σε  ένα  ψυχεδελικό   ρυθμικό μοτίβο ,για να  επιστρέψει   στο  τέλος   σε  ένα  κιθαριστικό  ξέσπασμα . Συνοπτικά , το  Turn  Blue ,αισθαντικό  αλλά και   "βρώμικο" , εύκολο   αλλά και  απαιτητικό   ως  άκουσμα ,   μαρτυρά   με  τον εμφανέστερο  τρόπο  ότι  η  δημιουργικότητα   και  των   Black  Keys  βρίσκεται  στο  αποκορύφωμά της .

Τσιαχρής  Κώστας