William Burroughs "Naked Lunch"

    Το Naked Lunch είναι ένα από εκείνα τα λογοτεχνικά έργα που μισήθηκαν αλλά και αγαπήθηκαν εξίσου φανατικά τόσο από τους αναγνώστες όσο και από τους κριτικούς . Από άλλους χαρακτηρίστηκε ως χυδαίο ανάγνωσμα ,ως απλή πορνογραφία με λογοτεχνικό μανδύα ή ως το ημερολόγιο ενός τοξικομανή ,κι από άλλους ως μία αυθεντική περιήγηση ενός ελεύθερου μυαλού σε επικίνδυνα μονοπάτια σκέψης και έκφρασης ,ως ένα πρωτοποριακό στη σύνθεση , στη δομή και στην έκφραση αριστούργημα . Όπως και να έχει το πράγμα ,θεωρείται ως ένα από τα σημαντικότερα έργα στην ιστορία της αμερικανικής λογοτεχνίας μετά το 1930 .Το βιβλίο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1959 και προκάλεσε αμέσως αντιδράσεις λόγω της χυδαίας γλώσσας που ο συγγραφέας του χρησιμοποιούσε .Απαγορεύτηκε στη Βοστόνη και στο Λος Άντζελες , και προκάλεσε μεγάλη ενόχληση σε πολλούς εκδότες στην Ευρώπη Υπήρξε μάλιστα ένα από τα βιβλία εκείνα για τα οποία κινήθηκε ο νόμος κατά της προσβολής των ηθών .Η αρχική καταδικαστική απόφαση αναιρέθηκε τελικά ,καθώς το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι το βιβλίο δεν παραβίαζε τη νομοθεσία σχετικά με το σεβασμό των ηθών .Στη δίκη μάλιστα παρέστησαν ως μάρτυρες υπεράσπισης οι συγγραφείς Allen Ginsberg και Norman Mailer .Σε μεταγενέστερες εκδόσεις του βιβλίου προστέθηκε συμπληρωματικό υλικό , σχετικό με όλη την παραπάνω δικαστική διαμάχη ,καθώς και ένα άρθρο του ίδιου του συγγραφέα ,το οποίο αφορούσε τον εθισμό του στις ναρκωτικές ουσίες .

    Ο τίτλος του βιβλίου , σύμφωνα με τον Burroughs, υπήρξε έμπνευση του φίλου και ομότεχνού του Jack Kerouac , κι όπως γράφει ο Burroughs "σημαίνει αυτό ακριβώς που λένε οι λέξεις : γυμνό γεύμα , μια παγωμένη στιγμή ,όταν ο καθένας βλέπει τι υπάρχει στο τέλος του κάθε πιρουνιού " , μιλώντας προφανώς για τις εμπειρίες που είχε ο ίδιος ως χρήστης ναρκωτικών ουσιών . Η δομή του μυθιστορήματος είναι εντελώς άναρχη . Η πρόθεση του συγγραφέα ήταν τα κεφάλαια του έργου να μπορούν να διαβαστούν από τον αναγνώστη με τυχαία σειρά ,γεγονός που μαρτυρεί ότι δεν υπάρχει μία γραμμική πλοκή .Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμία πλοκή . Τα πάντα εμφανίζονται από το πουθενά και καταλήγουν ξανά εκεί . Ο χώρος και ο χρόνος είναι εντελώς ρευστά και συμβατικά , εξυπηρετούν απλώς την τοποθέτηση των εμπειριών και των οραμάτων του αφηγητή μέσα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο ,το οποίο όμως την ίδια στιγμή αναιρείται και ανάγεται στο διαχρονικό .Στην πραγματικότητα, ο αναγνώστης παρακολουθεί την αφήγηση του τοξικομανή William Lee [ alter ego του ίδιου του Burroughs] ,o οποίος υιοθετώντας πολλά προσωπεία μεταφέρεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες στο Μεξικό κι από κει τελικά στην Ταγγέρη στο Μαρόκο και στην ονειρική Interzone [την οποία μάλλον εμπνεύστηκε από τη Διεθνή Ζώνη στην Ταγγέρη ,όπου και έζησε για μερικά χρόνια ].Το έργο μοιάζει με μία χαλαρή συρραφή από βινιέτες [λογοτεχνικός όρος που σημαίνει μία σύντομη ιμπρεσιονιστική σκηνή η οποία εστιάζει σε μία μόνο στιγμή ή δίνει μία διεισδυτική περιγραφή μιας ιδέας , ενός χαρακτήρα ή ενός αντικειμένου . Τέτοιου είδους σκηνές μάλιστα είναι πολύ συνηθισμένες στο λεγόμενο μεταμοντέρνο θέατρο] .Οι βινιέτες αυτές αντλούνται από τις εμπειρίες του Burroughs με κάθε είδους παραισθησιογόνα σε όλα τα παραπάνω μέρη .Η παράνοια , η ωμότητα , η έλλειψη συνοχής και λογικής αλληλουχίας των γεγονότων , η άναρχη σύνταξη του λόγου , η καταιγιστική διαδοχή εικόνων, ο χυδαίος σεξουαλισμός , οι σαδομαζοχιστικές αναφορές , η παραβίαση κάθε συμβατικής ή στοιχειώδους λογοτεχνικής αρετής , ο έντονος σαρκασμός , ο αμοραλισμός και η ανάδειξη της υποκρισίας των κοινωνικών ηθών , οι έμμεσες πολιτικές αναφορές και η απογύμνωση του αμερικανικού ονείρου , αποτελούν όλα χαρακτηριστικά του περίφημου αυτού μυθιστορήματος που τάραξε τα νερά της σύγχρονης μυθιστοριογραφίας και εδραίωσε μία καινούργια αντίληψη για τον τρόπο γραφής του πεζού λόγου, αν και από πολλούς εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται σκουπίδι και να θεωρείται ανάξιο λόγου .Ενέπνευσε ωστόσο πολλούς σύγχρονους δημιουργούς από διάφορους καλλιτεχνικούς χώρους . Ο Καναδός σκηνοθέτης David Cronenberg δανείστηκε αρκετά στοιχεία από το έργο και από τη ζωή του συγγραφέα και δημιούργησε την ομώνυμη με το βιβλίο ταινία Naked Lunch , το 1991 . Πολλά επίσης ροκ συγκροτήματα επηρεάστηκαν τόσο από το Naked Lunch όσο και από άλλα έργα του Burroughs [ Steely Dan , The Soft Machine , Nirvana , Joy Division και άλλοι].

     Πενήντα λοιπόν περίπου χρόνια μετά την πρώτη δημοσίευσή του το Naked Lunch ,με το οποίο ο συγγραφέας δήλωνε ότι άφηνε οριστικά πίσω του για πάντα το μεσοαστικό του παρελθόν , εξακολουθεί να είναι ένα παράξενο και ανατριχιαστικά επικίνδυνο βιβλίο ,ένα έργο που ή το παρατάς με αηδία μετά από τις δέκα πρώτες σελίδες ή το ρουφάς μέχρι το τέλος και παρακολουθείς με δέος την άλλη πλευρά των πραγμάτων ,αυτή που ορισμένες φορές φοβάσαι ή δεν έχεις τη διάθεση να αποκαλύψεις .

Κώστας  Τσιαχρής